Yerli çizgi film yapımlarına ilgi arttı
Erciyes Üniversitesi (ERÜ) İletişim Fakültesinde yapılan, çocukların çizgi film izleme pratiklerine yönelik yapılan araştırmaya göre, geçmiş yıllara oranla yerli yapım çizgi filmlere olan ilgi arttı. Bu durumun nedeni, yerli yapımların artması olarak görülüyor.
ERÜ İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü Araştırma Görevlisi Sacide Şahin’in, ‘2017 yılında İlkokul Öğrencilerinin İzleyici Pratikleri Bağlamında Karakter Eksenli Çizgi Film İncelemeleri’ başlığı ile yaptığı araştırmasında, yerli yapım çizgi filmlere olan ilginin arttığı ortaya çıktı.
En çok izlenen çizgi film kanalı da yerli
3 farklı sosyo-ekonomik düzeyde 420 ilkokul öğrencisi ile yapılan çalışma kapsamında, en çok izlenen çizgi film kanalının TRT Çocuk olmasının da, yerli yapımlara olan ilginin artmasının göstergesi olduğunu belirten Arş. Gör. Şahin, ilk üçte yer alan diğer iki kanalın ise yabancı menşeili olduğunu belirtti. Öğrencilerin en çok izlediği çizgi film ile çizgi film karakterinin de yine yerli yapımlara ait olduğunu dile getiren Arş. Gör. Şahin, “İlkokul öğrencilerine en çok tercih ettikleri ya da izledikleri çizgi filmi sorduğumuzda 72 farklı yanıt aldık. Bu bize, çocuklarımıza ulaşan çok fazla sayıda yapım olduğunu gösteriyor. Fakat ilk sırada yine TRT Çocuk kanalında yayınlanan bir yerli yapım olduğunu görüyoruz. Bu da önemli bir sonuç olarak değerlendirilebilir. En çok sevilen çizgi film karakterlerine bakıldığında da yine çok çeşitli yanıtlarla karşılaşıyoruz ve ilk 10’a giren 6 yapımın yerli karakterler olduğunu görüyoruz. Geçmiş yıllarda yapılan benzer çalışmalarda karakterlerin tamamının yabancı olmasının, ortaya çıkan son durumu umutlu kıldığını ifade edebiliriz” diye konuştu.
Yabancı yapımlardaki karakterlerin çoğu özel güçlere sahip
Yabancı yapım çizgi filmlerindeki karakterlerin neredeyse tamamına yakınında, özel güçlerle donatılmış karakterlerin bulunduğunu kaydeden Arş. Gör. Şahin, “Yani bu karakterlerin hiç birisi kendilerine ait bir sorun çözme becerisi sergileyemiyorlar. Ya bir nesne ya bir kıyafet aracılığıyla özel güçlere sahipler ve bu güçler sayesinde başlarına gelen sorunları çözüyorlar veya dünyayı kurtarıyorlar. Yabancı yapımları bu açıdan eleştiriyoruz” dedi. Arş. Gör. Şahin, öğrencilerin çizgi film karakterlerinde sevdiği özelliklerin başında ise, sırasıyla özel güçlere sahip olmaları, komik ve eğlenceli olmaları ve örnek davranışları sergiliyor olmaları geldiğini ifade etti.
Çocuklar çizgi filmlerden sonra en çok yarışma ve dizi izliyor
Öte yandan araştırma sonuçlarına göre, çocukların çizgi filmlerden sonra en çok yarışma ve dizi izlediklerini söyleyen Arş. Gör. Şahin, bu durumun nedenini, televizyon izleme pratiğinin aile ile birlikte gerçekleştirilmesine bağladı. Arş. Gör. Şahin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“İlkokul öğrencilerinin neredeyse yüzde 70’i televizyonu aileleriyle izliyorlar. Bu durum içerik kontrolü açısından olumlu değerlendirilebilir. Fakat çocuklar aileleriyle birlikte yalnızca çizgi film izlemiyorlar ve yetişkin programlarına da maruz kalıyorlar. Zaten çalışma kapsamında ortaya çıkan sonuçlardan biri de, ilkokul öğrencilerinin çizgi filmlerden sonra en çok dizileri ve yarışma programlarını izlediği yönündeydi. Bu noktada da, çizgi filmlerin içerikleri konusunda hassas davranırken, çocuklarımızın sadece bir televizyon programı olarak çizgi filmlere maruz kalmanın ötesinde başka yayınlarla da karşı karşıya kaldıklarını hatırlamamız gerekiyor.” Arş. Gör. Şahin, araştırmaya katılan çocukların yarısının, aileleri tarafından televizyon izleme sürelerine bir sınır getirilmediğine dair yanıtlarını da, endişe verici olarak değerlendirdi.
Çocuklar çizgi filmlerle tüketim kültürünün parçası oluyor
Bir çizgi filmin, basit bir televizyon ya da sinema yapımı olmasının ötesinde; yanı sıra üretilen ürünlerle beraber, çocukları kültür endüstrisi kapsamında tüketici kitleye dahil ettiği ettiğine dikkat çeken Arş. Gör. Şahin, “Bir çizgi filmden bahsettiğimizde onun hemen akabinde oyuncağından, kırtasiye ürünlerinden, tekstil malzemelerinden, hatta yiyecek-içecek ürünlerinden bile bahsetmemiz kaçınılmaz oluyor. Yine çalışma kapsamında, ilkokul öğrencilerine, üzerlerinde çizgi film karakteri olan ürünleri almak istiyor musunuz diye sorduğumuzda neredeyse tamamı bu soruya, evet yanıtı verdi. En çok almak istedikleri ürünler de sırasıyla oyuncaklar, kıyafetler ve kırtasiye ürünleri” ifadelerini kullandı.
Kültür endüstrisi nedir?
Frankfurt Okulu ‘nun, özellikle Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno tarafından geliştirilen ve kullanılan ‘kültür endüstrisi’ kavramı; kapitalizmin kâr sağlama biçimi olarak, her türlü üretimi pazar ürünü biçiminde alınıp satılan bir meta haline getirmesini ifade eder. Buna göre, söz konusu kültür endüstrisi, bireylere neyi satın almaları gerektiğini çeşitli reklam faaliyetleri yoluyla aşılar onların gündelik yaşamını, boş vakitlerini, kendi kendine kaldığı andaki düşünce biçimlerini, neyden hoşlanıp neyden hoşlanmadığını, nasıl yaşadığını belirleyen bir ajan görevi görür.